ทำพันธุ์ข้าวของเราเอง

เมล็ดพันธุ์ข้าว คือ เมล็ดข้าวที่ใช้ในการเพาะปลูก ซึ่งเกษตรกรส่วนมากซื้อเมล็ดพันธุ์ข้าวมาใช้เพาะปลูกทำให้ ต้นทุนการเพาะปลูกสูงขึ้นมาก เนื่องจากเมล็ดพันธุ์ข้าวมีราคาแพง โดยเฉพาะพันธุ์ข้าวที่ดียิ่งดียิ่งมีราคาแพง ดังนั้นแทนที่เราจะซื้อเมล็ดพันธุ์ข้าวในทุกฤดูการเพาะปลูก เราก็มาทำเมล็ดพันธุ์ข้าวไว้เพาะปลูกเอง ไม่ต้องซื้อเพื่อเพิ่มต้นทุนการเพาะปลูกแต่อย่างใด  ซึ่งการทำเมล็ดพันธุ์ข้าวก็ไม่ได้ยุ่งยากกว่าการทำนาปกติซักเท่าใด การทำนา เพื่อให้ได้เมล็ดพันธุ์ข้าวที่บริสุทธิ์คุณภาพดีไว้ใช้เพาะปลูกตลอดไป

เมล็ดพันธุ์ข้าว

มีขั้นตอนดังต่อไปนี้ คือ
1. เมื่อเกษตรกรได้รับเมล็ดพันธุ์ดีมาแล้ว ควรเลือกแปลงนาที่มีสภาพค่อนข้างสมบูรณ์ โดยขนาดพื้นที่ขึ้นอยู่กับพื้นที่นาทั้งหมดที่มีอยู่ เช่น หากมีนา 50 ไร่ จำเป็นต้องใช้พันธุ์ข้าวประมาณ 350 กิโลกรัม สำหรับนาดำ หรือ 900 กิโลกรัมต่อไร่ สำหรับนาหว่าน ดังนั้น พื้นที่แปลงพันธุ์ที่ต้องการ คือ 1 ไร่ สำหรับนาดำ หรือประมาณ 3 ไร่ สำหรับนาหว่าน
2. การเตรียมแปลง ควรกำจัดข้าวเรื้อ(หรือ ข้าวปน)ในนาออกให้หมด โดยการไถพรวนแล้วไขน้ำเข้าให้ข้าวเรื้องอก แล้วไถคราดกำจัดข้าวเรื้อก่อน จึงทำการตกกล้า หรือหว่านข้าว
3. หลังจากข้าวงอกหรือปักดำ ควรทำการกำจัดข้าวปนที่ทำให้พันธุ์ข้าวไม่บริสุทธิ์ โดยควรทำทั้งหมด 3 ครั้ง ครั้งแรกในระยะแตกกอ ให้ดูลักษณะการแตกกอ การชูใบ ความสูง สีของใบและลำต้น ถ้าพบลักษณะที่ผิดปกติ ให้ตัดกอหรือต้นข้าวทิ้ง ครั้งที่ 2 ในระยะออกดอก ให้ตัดกอข้าวที่ออกดอกผิดเวลากับต้นข้างเคียง อย่าเสียดายเหลือไว้แต่ข้าวที่ออกดอกพร้อมกัน ครั้งที่ 3 ในระยะที่เมล็ดข้าวส่วนใหญ่สุกเหลือง ก็ให้ตัดข้าวที่มีลักษณะเมล็ดผิดปกติทิ้งไป
4. ก่อนการเก็บเกี่ยว ควรตรวจดูในแปลงอีกครั้งหนึ่ง ถ้าเห็นว่ามีต้นข้าวบางต้นยังมีลักษณะผิดไปจากต้นข้าวส่วนใหญ่ เช่น ลำต้นสูงหรือต่ำผิดปกติ ให้เกี่ยวออกต่างหาก เมื่อเห็นว่าต้นข้าวในแปลงสุกแก่เสมอกันดีให้ทำการเก็บเกี่ยวแล้วนวดทันที ไม่ควรตากข้าวไว้ในนา เพราะอาจจะถูกฝน ทำให้คุณภาพข้าวเสื่อมไปได้ การนวดข้าว ควรแยกข้าวส่วนอื่น และแน่ใจว่าเครื่องนวดไม่มีเมล็ดข้าวอื่นตกค้างอยู่ แล้วนำมาตากแดด 1-2 แดด ฝัดให้สะอาดแล้วบรรจุกระสอบเก็บไว้ในที่แห้งร่มเย็น